Er anglés s’apodère des nòstes lengües. Eth lenguatge que s’emplegue enes relacions laboraus e professionaus ei plen d’anglicismes, ei un patués/patois (aciu era paraula ei adequada): marketing, financial, management, target, planning, business, networking, personal branding, soft skills… Ei un cambi de paradigma.
Era darrèra campanha de promocion der occitan deth Conselh Generau d’Aran, de hè dus ans, hec emplec des anglicismes, de manèra exagerada. Suposadament era campanha anaue adreçada as joeni e auie per títol generic “L’as ena punta dera lengua, trè er aranés”. Enteniem qu’aqueth “trè” significaue “hè aparéisher, trè-lo de laguens tòn”, però enes anoncis lo que se hège ère trèir er aranés e méter anglicismes; treiguien er aranés. Era surpresa mos apareishie damb messatges plaçats en diuèrsi punts d’Aran, subertot enes marquesines des autobusi, ben vistosi, e desplegables en papèr que se podien trapar un shinhau per tot. Era campanha se concretaue en frases damb un emplec destacat d’anglicismes: “Non hèsques ghosting ar aranés”, “Un like entàs que non càmbien de lengua”, “Tu ès eth back-up der aranés”, “Spoiler Alert! Se non parles aranés ara fin morís”… Calie ua estona e cèrti coneishements, ath delà der aranés, entà compréner cada frasa.
Volí hèr ua pròva. Pendent diuèrsi dies me seiguí en ua cafeteria, ben a pròp d’ua parada d’autobús ena que se vedie molt clarament ua d’aguestes frases: “Jamès harè lol as tòns fails, mès tostemp like as tòns assagi”. Es anglicismes “lol” e “like” hèren descomunaument mès grani qu’era rèsta deth messatge. Èren destacats, en centre, ben grani. Era pròva consistic en que quan passaue ua persona coneishuda la saludaua e li demanaua se comprenie aqueth anonci. Consultè tretze persones de totes es edats; tanben joeni. Sonque ua, de mès de 60 ans, me sabec dar ua explicacion apruprètz, però me diguec que hège dies que prenie cafè en madeish bar, e que passaue eth temps en tot desnishar era frasa. Cap des tretze persones comprenie eth messatge. Tanpòc es joenes.
Un des creatius dera campanha diguie que “pensèren ena joenessa e entà apropar-s’i empleguèren un lenguatge atrevit e informau”. ¿Pensar ena joenessa vò díder hèr concessions lingüistiques en ua campanha de promocion dera lengua? En tot cas er argot des joeni, aqueth patués denigrat, s’existís en aranés, ei surtot enes hilats sociaus; era campanha les hè publics, les universalize, les normalize.
Era campanha siguec presentada damb era collaboracion de quauqui joeni que dauen valor ar acte. Es joeni aranesi, qu’adapten naues formes de lengua, pendent es darrèrs ans an promoigut era promocion der occitan en Instagram damb Influaran, Arancult, Quenasdefoter, En.aranés, Club_aranés…, en TikTok damb Tikarantok… Quauqu’uns supèren es mil seguidors, e an guanhat diuèrsi prèmis, tot e que sonque eth 2% des joeni aranesi empleguen er occitan enes hilats sociaus e sonque eth 18 % des estudiants l’empleguen en casa. En cap d’aguestes aplicacions è localizat aqueth lenguatge anglicanizat. Era darrèra intervencion de Quenasdefoter, hèta per joenes de 17 ans ei un exemple de publicitat toristica sus Vielha; tot un modèl, en aranés e sense anglicismes. En Influaran è trapat propòstes entà apréner era lengua, reflexions, felicitacions… e en ua posicion de critica an reproduït aquera intervencion de Rufian en Congrès des deputats, en aqueri moments en que s’aprovèc era possibilitat der emplec der occitan e deth catalan en madeish Congrès: dempús d’ua longa relacion de paraules en anglés Rufian pregunte as deputats s’aqueres paraules les sònen e se dempús de veir era sua importanta preséncia sociau encara pensen que son eth catalan e er aranés es que menacen eth castelhan. Rufian les ditz “Es bastant probable de que vostés “rajin” del català i del aranès… mentres fan un miting en la sala de co-working miran outfits per estrenar afterwork”. Es joeni d’Influaran insistissen “… a veir se d’un viatge se comence a enténer qu’er aranés… non ei ua amenaça, ei ua riquesa culturau”.
Era lengua des joeni ei un fenomen fascinant e en evolucion constanta; ei era expression dera sua identitat, dera pertenença a un grop. Eth grop des joeni aranesi que vòlen er occitan, per lo qu’auem detectat enes planes analisades, se centre ena madeisha lengua e vòlen mantier-la, suenhar-la; Non vòlen desfigurar-la, amplint-la d’anglicismes o castelhanismes, tanben perilhosi, ne convertir-la en quauquarren estranh.
Darrèrament ua notícia m’a alegrat: eth Barça a cambiat era denominacion dera sua “Barça Store” per “Barça Botiga”. Ben!
Deuant d’un procés tant generalizat d’invasion des anglicismes conven plantar cara e non promocionar-les. Ei lo que hèn quauqui joeni aranesi: non deishar-se emportar pera dinamica maugrat campanhes que les animen a hè’c.
Eth títol d’aguest article signifique que “sò sorprés e inquiet”. Sò convençut que vostés, era majoria des lectors, non ac auien comprés: Sò lol e creepy. Perdonatz! En aguest cas eth guion ac requerie.
