Eth passat 27 de noveme, mentre se presentauen es alarmants resultats dera Enquèsta d’emplecs lingüistics der occitan, eth Conselh Generau, RTVE e era Universitat Pompeu Fabra inaugurauen un parelh de dies de reflexion der anomenat ‘Ièr Congrès Internacionau sus comunicacion, tecnologia e lengües minoritàries’, ena Audiovisuau de Vielha.
Non i assistí, pr’amor que non se m’i convidèc. E totun seguí quauqu’ua des intervencions per streaming (Lleida TV). I auec intervencions de bon nivèu, encara que non pas totes. Arren d’estranh, açò passe en toti es congrèssi. E totun entre es intervenents n’i auec bèth un que distinguie entre lengua aranesa e lengua occitana, causa que me semble d‘extrèma gravetat en un endret a on era rigor aurie d’èster presenta; caminam entara fractura damb alevosia.
Trobè a faltar persones e organizacions que non i èren simplament pr’amor que non se les auie convidat. En citi quauqu’ua, tot e que’n faltauen mès.
Me surprenec qu’era Corporacion Catalana de Mieis Audivisuaus-3cat non auesse un protagonisme mès destacat ena organizacion e enes intervencions que siguec limitada a ua damb dus representants de RTVE: ua dera Corpo e dus de RTVE. Rebrembi es prumèrs programes d’Era Lucana (1988), mensuau, qu’aui eth gòi de dirigir, promoigut per TVE e que lèu lèu durèc dus ans. M’amplic de satisfaccion d’èster eth prumèr director d’un programa de TV en aranés. Tanben en aqueth temps iniciàuem es prumèrs contactes damb era Còrpo entà hèr ràdio en occitan e mès endeuant TV. Des d’alavetz, TVE non a hèt arren mès, en occitan, e era ràdio der Estat tanpòc, tot e que se li a reclamat en diuèrses ocasions. E d’alavetz ença era ràdio e era TV dera Còrpo non an deishat de hèr actuacions, an daurit delegacion ena Val d’Aran e an ua activitat diària en lengua occitana en tot convertir-se en referent en mieis de comunicacion en occitan.
E ara non dèishe de surprener-me qu’eth Conselh Generau promòigue un Congrès sus comunicacion e tecnologies e non i sigue era Còrpo coma organizadora destacada e sigue TVE era protagonista. Açò non ei normau!
Aqueth dia que se presentèren uns molt dolenti resultats sus era situacion der occitan aranés, eth Conselh Generau hec ua reflexion publica damb institucions que non an vinculacion ar occitan e deishèc es compromeses ena ignorància. Non vam ben!
Eth Conselh Generau non compdèc damb era Institut d’Estudis Aranesi-Acadèmia aranesa dera lengua occitana. Era Sindica d’Aran afirmèc, en Parlament, que non a en compde er IEA-AALO pr’amor qu’ei ua institucion dera Generalitat. Non ei cèrt, però se’n siguesse, qué? Ei per èster dera Generalitat que cau obviar era sua existéncia e eth sòn trabalh? Dilhèu per açò an ignorat, tanben, ara Corporacion e d’auti. Er Institut d’Estudis Aranesi auec eth reconeishement dera sua autoritat lingüistica en Plen deth Conselh Generau d’Aran de 29 d’abriu de 2008 e ara se ditz qu’ei causa dera Generalitat. E enes actes administratives deth Conselh Generau de 2013 e enes dera Comission Mixta Conselh Generau-Generalitat deth madeish an trobam er acòrd entà convertir er IEA en Acadèmia de Catalonha. Coma se pòt ignorar aguesti hèts e non auer-la present ena organizacion d’aguest Congrès?
Però non son solet era Corporacion de Radio e TV e era Acadèmia der occitan es granes ignorades d’aguest Congrès. Apareish era Universitat Pompeu Fabra coma era grana responsabla academica, e dempús s’i ahigec era UdL coma collaboradora, pera implicacion especiau d’ua persona. Non i a ua relacion istorica dera UPF damb er occitan; E, per contra, a on ei era UAB que damb eth sòn Arxiu Occitan pòrte mès de 30 ans promoiguent eth coneishement der occitan?, a on ei era UB que pòrte ans impartint corsi d’occitan des des sòns servicis lingüistics?, a on era UdG que tradicionaument impartic corsi d’occitan?, a on ei era Catedra d’occitan dera UdL?…
Coma pòt èster qu’un Congrès que se autonomène Internacionau limite era sua aportacion en aguest encastre a ua intervencion deth Director deth Congrès Permanent dera Lengua Occitana (que siguec ua des bones intervencions) e non age en compde era Universitat Jean-Jaures de Tolosa, es investigadors deth grop OCRE e eth sòn laboratòri CLLE que trabalhen ena elaboracion de recorsi automatics entar occitan? o era Universitat de Bordèu?, o er Institut d’Estudis Occitans?, o tantes autes estructures implicades en occitan, en Catalonha e en Occitània [lingüistica] qu’an inquietuds enes tecnologies dera lengua. Pr’amor de que non i son? Se les a convidat?
Eth Congrès acabèc anonciant ua segona edicion e era creacion d’ua factoria de contenguts. Era factoria ei difícila, lèu impossibla se non s’alimente de tota Occitània; però un segon Congrès e era factoria non foncionaràn se non se compde damb toti, sense exclusion, e s’alimentarà eth decreishement deth coneishement e der emplec sociau dera lengua. Se non se compde damb toti eth resultat ei negatiu. Eth Conselh Generau ac aurie de liderar.
